gr. ou – nie i topos – miejsce, czyli miejsce, którego nie ma; np. Thomas Morus w swojej Utopii na zasadach „prawa natury”, „rozumu” i „sprawiedliwości” projektuje budowę społeczeństwa równości.

zjawisko, którego istotą stała się wiara w sens dziejów określany oświeceniową wizją postępu.

inaczej pragmatyzm; kierunek myślenia wyrażający przekonanie, że nauka jest najbardziej skutecznym środkiem przekształcania świata (rzeczywistości), zgodnie z potrzebami człowieka.

koncepcja sformułowana przez Sergiusza Hessena, zgodnie z którą poszczególnym etapom kształcenia przypisane są odpowiednie struktury wartości i odpowiednie oddziaływania wychowawcze; kierunek tak ujmowanego wychowania wyznacza przejście od anomii przez heteronomię do autonomii.

pożądane stany rzeczy; ukierunkowują one działania nauczycieli i uczniów, stanowiąc uporządkowaną hierarchię ważności; niektóre mogą być podzielane powszechnie, inne mogą być lokowane na miejscach peryferyjnych.

white anglo-saxon protestant; biały protestant pochodzenia anglikańskiego.

obejmuje on prokreację (rozród) i opiekę nad potomstwem; charakterystyczna dla tych procesów jest postawa emocjonalna, którą psychologowie i psychiatrzy nazywają empatią.

odbudowywanie na nowo w każdej jednostce ludzkiej i w każdym pokoleniu więzi społecznej i dziedzictwa kulturowego, najczęściej przyjmuje ono różne formy zinstytucjonalizowane i prowadzone jest przez specjalnie przygotowane grupy profesjonalnych wychowawców i nauczycieli.

specyficzna sfera osobowego istnienia człowieka, która jest złączona z wymiarem wewnętrznym; R. Guardini wyróżnia trzy poziomy osobowego istnienia człowieka: formę, osobę, osobowość i wewnętrzność osoby, która wyraża się także przez wolność.

wiedza wynikająca z codziennych doświadczeń uczniów, zarówno intelektualnych, jak i działaniowych; wiedza ta jest zmienna, odniesiona do kontekstu i otwarta, ma mniejszą wartość niż wiedza szkolna.

rodzaj doświadczenia, które nabywamy w praktyce komunikacyjnej w szeroko pojętym dialogu i które daje znać o sobie w trojaki sposób.

wiedza projektująca określone działania, służące osiąganiu założonych celów.