(łac. de – od, odwrotność, centrum – środek), umiejętność wyobrażeniowego wczucia się w punkt widzenia innej osoby czy grupy osób; decentracja jest przeciwieństwem egocentryzmu, który polega na wyłącznym, koncentrowaniu się dziecka (czy dorosłego) na sobie.

jest przeciwieństwem jej egocentryzmu, jest umiejętnością rezygnacji z własnego centralnego punktu widzenia i przyjęcia punktu widzenia innej osoby czy też kilku osób.

jest akceptacją stanu wielości kultur, których nie można zredukować, hierarchizować czy też ujmować w kategoriach uniwersalności.

przeniesienie uprawnień organów centralnych na organy terenowe.

postmodernistyczna metoda analizy rzeczywistości; dąży ona do zniesienia opozycji, takich jak: przedmiot – podmiot, dobre – złe, które starają się wyeliminować różnice; dekonstrukcja demistyfikuje tekst, pokazuje jego wnętrze; dekonstrukcyjnie czytać tekst oznacza dążenie do odkrycia, zdemaskowania jego logocentryzmu i zaślepienia.

patrz: dyplomowy abolicjonizm.

roztrząsanie, rozważanie, dochodzenie do wspólnego rozwiązania.

kierunek uznający za podstawową zasadę organizującą naturę człowieka sieć zależności przyczynowo-skutkowych; człowiek – zgodnie z tym kierunkiem – jest zdeterminowany działaniem innych bytów, które warunkują jego rozwój, zakreślają granice i możliwości jego aktywności.

termin oznaczający metodę, proces i postawę. Metoda dialogu to sposób komunikacji, w której podmioty dążą do wzajemnego zrozumienia, zbliżenia się oraz współdziałania; proces dialogu zachodzi wówczas, gdy przynajmniej jeden z elementów zawartych w metodzie zostanie uwzględniony; postawa dialogu to gotowość otwierania się na rozumienie, zbliżenie się i współdziałanie w stosunku do otoczenia.

relacja, w której fakty duchowe nie wykluczają lecz zakładają rzeczywistość osobową na wszystkich poziomach: od cielesnego i materialnego aż do zmysłowego, od biologicznego aż do psychologicznego; personalizm uznaje także rzeczywistość środowiska, w którym dokonuje się osobowa egzystencja, i które również ma swoje znaczenie dla rozwoju osoby.

pogląd, zgodnie z którym nauczanie i wychowanie polega na przekazywaniu gotowej wiedzy i jej interpretacji oraz urabianiu dzieci według stałych wzorów moralnych, pracowniczych i obywatelskich, z nauczycielem i programem w centrum uwagi.

paradygmat, zgodnie z którym procesy edukacyjne są odbiciem społecznego status quo, nie służą one odkrywaniu nierówności społecznych, utrzymywaniu dominacji czy emancypacji.