typ instytucji edukacyjnej, w której niezależnie od tego, kto jest jej właścicielem (państwo, osoby prywatne, gmina czy kościół i grupy wyznaniowe), ośrodki decyzyjne dotyczące treści, form i metod edukacji mieszczą się w samej szkole; jest to pewien szczególny typ wspólnoty (samorządowej), w której to, co istotne, jest wzajemnie uzgadniane przez wszystkie środowiska z tą edukacją związane – nauczycieli, uczniów i ich rodziców; szkoła uspołeczniona to także pierwsze w życiu dzieci i młodzieży (zdarza się, że i nauczycieli) „laboratorium” demokracji, dzięki zaistnieniu w niej organu uspołeczniającego, jakim jest rada szkoły, mamy w niej do czynienia ze sprawowaniem rządów nauczycieli, uczniów i rodziców, dla nauczycieli, uczniów i rodziców, przez nauczycieli, uczniów i rodziców; to wzajemność celów, zobowiązań i interesów oraz wynikającej z nich odpowiedzialności, to partnerstwo rozumiane jako spotkanie podmiotów, równych wobec prawa; szkołę uspołecznioną cechuje jawność przez równy dostęp do informacji, znajomość praw; powstawanie opinii publicznej, tolerancja, prawo do różnienia się oraz atmosfera i możność współdziałania, współpracy, współkontrolowania, współoceniania i współdecydowania.

prywatna, niezależna od systemu szkół państwowych, ich programów i rozwiązań organizacyjno-prawnych; typ szkoły stworzony przez R. Steinera, pierwsza tego typu szkoła powstała w 1919 r. w Stuttgarcie przy fabryce papierosów Waldorf – Astoria; szkoła waldorfska jest instytucją wolną w podwójnym znaczeniu: 1) niezależności od państwa i gospodarki, 2) podporządkowania procesów edukacyjnych ideałowi wolności.

określane inaczej jako kwadrywialne; szkoły, które realizowały wyższy stopień kształcenia: bardzo prostą arytmetykę i astronomię (konieczną do ustalania terminów ruchomych świąt kościelnych), geometrię, która zaznajamiała z geograficznym opisem ziemi i przyrody, muzykę, powiązaną ze śpiewem kościelnym.

w średniowieczu szkoły, których zadaniem było przysposobienie chłopców do stanu duchownego.

szkoły średnie, które przygotowują młodzież do kontynuacji kształcenia na poziomie wyższym, nie uprawniają natomiast do podjęcia pracy bezpośrednio po ukończeniu nauki.

szkoły tworzone przy parafiach, w Polsce zaczęły powstawać w XIII-XIV wieku, przede wszystkim w miastach, liczyły często po kilkunastu uczniów, uczono w nich podstaw czytania i pisania w języku łacińskim oraz elementarnych rachunków; bardziej zaawansowane szkoły parafialne realizowały program trivium.

szkoły średnie oferujące kształcenie ogólne, techniczne lub zawodowe; programy nauczania tych szkół oraz egzaminy maturalne charakteryzują się silnym sprofilowaniem; rodzaj ukończonej szkoły oraz zdanego egzaminu maturalnego znacząco ograniczają możliwości wyboru kształcenia na poziomie wyższym.

szkoły, które realizowały niższy stopień kształcenia; ich program obejmował gramatykę łacińską, retorykę (objaśnianie ewangelii i czynności kancelaryjne, głównie redagowanie dokumentów, pism i listów), dialektykę.

sztuki kształcące umysł wolnego obywatela, obejmowały one swoim zakresem: gramatykę, retorykę i dialektykę, arytmetykę, geometrię (Euklidesa), astronomię, muzykę; pierwszy w historii zarys wykształcenia encyklopedycznego.

uporządkowanie celów kształcenia i wychowania w możliwie spójny system.

jeden z głównych systemów chińskiej myśli filozoficznej, zainicjowany przez Lao-cy (VI w. p.n.e.); głosił duchowo-materialną jedność świata, manifestującą się w harmonii wszelkich zjawisk zachodzących w świecie, nazywanej wieloznacznym terminem tao.

rodzaj czynności podejmowanych przez nauczyciela w celu gromadzenia materiału empirycznego, umożliwiającego następnie szacowanie różnych aspektów uczenia się; dobór technik oceniania zależy przede wszystkim od postawionego celu oceniania.