międzynarodowy ruch pedagogiczny zmierzający do odnowienia szkoły i wychowania; w krajach Europy Zachodniej nosił on miano nowego wychowania, w Niemczech – pedagogiki reformy, w USA – progresywizmu. W Polsce nowe wychowanie zyskało szczególną popularność w latach 1921-1939, nie straciło jednak swego znaczenia do czasów współczesnych, głównie dzięki pracom i poczynaniom eksperymentalnym – O. Decroly’ego, C. Freineta, R. Cousineta czy A. Ferriere’a. Przedstawiciele tego ruchu głosili hasła „szkoły aktywnej” czy szkoły „na miarę dziecka”, wychowującej „do życia przez życie”. Według D. Dryndy Nowe Wychowanie to ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły i radykalnej zmiany w wychowaniu.

kierunek filozoficzny, który najpełniej rozwinął E. Husserl (1859-1938); według niego, poznanie opiera się na czystych przeżyciach, do których dochodzi się przez „redukcję” naturalnego przeświadczenia o istnieniu realnego świata.

jeden z członów charakterystycznej dla Nowego Wychowania dychotomii; był skłonny uwzględnić w ograniczonym wymiarze element urabiania i przymusu jako dialektyczny składnik dorastania do podmiotowej autonomii. Obiektywizm pedagogiczny umieszczał wychowanie w tym, co relatywnie lub uniwersalnie trwałe, tzn. szukał podstaw wychowania w więzi społecznej lub w świecie idealnych wartości.

nakładany przez państwo na prawnych opiekunów dziecka obowiązek ich kształcenia począwszy od określonego wieku, przez określoną liczbę lat i w określonym zakresie.

inaczej obowiązek posyłania dzieci do szkoły, wprowadził go Fryderyk Wilhelm II w 1783 r. opublikowanym wówczas Regulaminem początkowych szkół wiejskich.

grupa metod służących do utrwalenia zachowań, które mają miejsce w różnych dziedzinach praktyki edukacyjnej.

obserwacja polegająca na rejestrowaniu tych wszystkich zachowań, które pojawiają się w sposób spontaniczny, których wystąpienia nie sposób przewidzieć, i do których nie można się przygotować; rejestracja danych ma w tym przypadku charakter opisowy.

obserwacja, która występuje wówczas, gdy nauczyciel wie, na co chce zwrócić uwagę, określa zestaw cech uczenia się, co do których chce gromadzić dane, ale nie określa uprzednio sposobu ich opisywania (zakłada konieczność dostosowania formy zapisu do sytuacji).

obserwacja prowadzona w regularnych odstępach czasu; za kryterium przyjmuje się zazwyczaj określenie jakiejś czynności dydaktycznej, momentu edukacyjnego czy odgórne wyznaczanie nazwisk uczniów, którzy mają być poddani obserwacji.

metoda, w której badacz bierze bezpośredni udział w życiu osób badanych, można w niej wyróżnić trzy etapy: orientacji w terenie, wyodrębniania elementów zogniskowanych, selektywny.

obserwacja skierowana na konkretne incydenty; ma ona miejsce wtedy, gdy nauczyciel jest świadkiem pewnego, pojawiającego się nieoczekiwanie zdarzenia (tzw. wydarzenia krytycznego), w trakcie którego uczniowie demonstrują takie zachowania, które warto zarejestrować jako materiał do oceniania ich postępów.

obserwacja polegająca na pobieraniu próbek zdarzeń, próbek migawkowych i czasowych; nauczyciel podejmuje tę obserwację, gdy wiedząc z góry, co będzie jej przedmiotem, jest w stanie przygotować do jej prowadzenia odpowiedni formularz obserwacyjny, do którego wprowadza dane; zapisuje on w postaci zakodowanej, co w danym przedziale czasowym się wydarzyło, jak często wystąpiło dane zachowanie itp.