koncepcja wychowania, zwana też natywizmem, pajdocentryzmem lub teorią swobodnego wychowania, polegająca na utożsamianiu procesu wychowania jednostki z dostosowaniem się wychowawcy do toku jej naturalnego, spontanicznego rozwoju. Najskrajniej naturalizm pedagogiczny pojmowali twórcy swobodnego wychowania: J.J. Rousseau i L. Tołstoj, którzy głosili hasła negatywnego wychowania, czyli rezygnacji z oddziaływania pedagogicznego i pozostawienia dzieciom pełnej swobody. Mniej skrajni przedstawiciele, np. J.A. Komeński czy J.H. Pestalozzi, zakładali, że skuteczność działalności wychowawczo-dydaktycznej wzrasta w miarę jak nawiązuje się do „natury” dziecka i postępuje w sposób zgodny z prawami natury.

proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.

nauczanie oparte na pokazie i ćwiczeniach w wykonywaniu określonej czynności.

inaczej nauczanie globalne, łączne. Kierunek dydaktyczny traktujący treści i metody pracy w klasach początkowych jako określone całości tematyczne, które obejmują różne treści, zgodnie z tym, jak występują one w życiu, a nie jako odrębne przedmioty nauczania.

atrybut „pedagogiki klasy” oparty na przekazie kontroli stopnia opanowania materiału.

najstarsza forma nauczania; do jej walorów zalicza się możliwości pełnej indywidualizacji treści, czasu i metod nauczania, natomiast do jej wad niską efektywność oraz znikomy poziom uwzględniania kontekstu społecznego.

inaczej nauczanie całościowe.

metoda sterowania procesem uczenia się uczniów za pomocą tekstu programowanego (programu), czyli zbioru powiązanych ze sobą logicznie i merytorycznie jednostek informacji na określony temat, którego ekspozycji służą specjalne urządzenia lub odpowiednio skonstruowane podręczniki.

herbartowski system pedagogiczny, stanowiący swoisty pomost między myśleniem filozoficznym a myśleniem naukowym; spełniał on najważniejszy warunek orientacji pozytywistycznej, tzn. oferował „wiedzę pozytywną” w postaci całościowego systemu pedagogicznego (pedagogii).

odpowiednio przygotowany specjalista do prowadzenia pracy dydaktyczno-wychowawczej w instytucjach oświatowych, publicznych i niepublicznych.

otwarcie przestrzeni dla nowego określania tożsamości grup kulturowych, w wyniku którego kultura dominująca staje się jedną z kultur wymagających szczególnej prezentacji.

nurt filozoficzno-kulturalny, którego podstawą stały się prowadzone na przełomie XVIII i XIX wieku przez Francuzów, Niemców, Anglików i Holendrów badania naukowe nad dziejami kultury, myśli i estetyki starożytnej. Neohumanizm zwracał się do źródeł i korzeni helleńskich, aby na tej podstawie „odrodzić” współczesnego sobie człowieka, po to by budować nowy ideał wewnętrznie i zewnętrznie harmonijnie rozwiniętej osobowości ludzkiej na wzór starożytnych Hellenów, którzy odznaczali się zarówno dzielnością ducha, jak i ciała, byli wrażliwi na piękno i dobro.