metoda polegająca na zorganizowanym zadawaniu pytań osobie badanej.

(gr. a – nie, nómos – prawo); zachowanie występujące głównie u dzieci w wieku przedszkolnym; nie kierują nim normy ustanowione przez innych, lecz własne chwilowe zachcianki.

podejście, które zakłada, iż człowiek znajduje się w centrum wszechświata i wszelkie inne byty są mu w sposób naturalne podległe; człowiek ma prawo do nieograniczonego korzystania z wszelkich zasobów naturalnych i wykorzystywania pozostałych elementów przyrody na swoje potrzeby.

1. (gr. nauka o człowieku), interpretacja ludzkiego istnienia (jego początku, natury i przeznaczenia) w świetle wiary chrześcijańskiej; 2. biologia porównawcza człowieka; nauka o zmienności jego cech fizjologicznych i anatomicznych w czasie i przestrzeni; bada filogenezę i ontogenezę człowieka oraz zróżnicowanie rasowe.

dział filozofii zajmujący się człowiekiem.

mistyczno-religijna wizja człowieka i świata, propagowana przez R. Steinera; antropozofia jest drogą poznania, która to, co duchowe w istocie ludzkiej, pragnie prowadzić ku temu, co duchowe we wszechświecie; opiera się na przesłankach panteistycznych oraz wierze w reinkarnację.

jeden z nurtów współczesnej pedagogiki alternatywnej; nurt współczesnej pedagogiki antyautorytarnej, którego dewizą jest wspierać, a nie wychowywać; demaskując represyjny charakter dotychczasowego systemu edukacji, odrzuca ona wychowanie rozumiane jako świadomy proces formacyjny, podporządkowujący dziecko autorytetowi osoby dorosłej.

rozwijający się w RFN od początku lat 70-tych XX wieku ruch protestu przeciwko „pedagogicznemu totalitaryzmowi społeczeństwa wychowującego”. Przedstawiciele tego ruchu, m.in. G. Mendel, H. Kupfer i M. Winkler, przeciwstawiają się wychowaniu typu manipulacyjnego, terrorowi narzuconemu dzieciom przez dorosłych, przekreślaniu ich własnego „ja”, domagając się zarazem wychowania dzieci w atmosferze życzliwości i przyjaźni.

sprzeciw wobec scjentystycznych i materialistycznych koncepcji, które zróżnicowanie kultury ludzkiej próbowały sprowadzić do kilku określonych i kontrolowanych cech genetycznych.

termin wywodzący się od Leibniza, który stosował go do nazwania ostatniej fazy percepcji; dla Herbarta apercepcja miała istotne znaczenie w procesie nabywania wiedzy, w którym spostrzegane cechy nowego przedmiotu, zdarzenia czy idei zostają przyswojone i odniesione do już istniejącej wiedzy.

pogląd nie uznający istnienia Boga, bóstw i sił nadprzyrodzonych.

w sensie negatywnym polega na uwolnieniu się od alienacji (wyobcowania), która zachodzi, gdy wytwory człowieka przejmują nad nim władzę. W sensie pozytywnym zgodność z najgłębszym „ja”, która zachodzi wówczas, gdy słowa i czyny wynikają z najbardziej wewnętrznego, osobistego nastawienia i są prawdziwe, intensywnie przeżywane.