zwana również filozofią ekologiczną lub filozofią nadziei; jej podstawą jest system wartości ekologicznych skoncentrowanych wokół takich problemów jak: troska o przyrodę, szacunek wobec Ziemi i organizmów ją zamieszkujących, sprawiedliwość, działanie na rzecz pokoju, tolerancja oraz współdziałanie na rzecz ochrony życia.

• (z jęz. grec. oikos – dom, domostwo, miejsce zamieszkania, środowisko); termin ten po raz pierwszy został użyty przez Ernesta Haechela w 1869 r. dla określenia nauki, której przedmiotem zainteresowania jest „całokształt oddziaływań między organizmami i ich środowiskiem, zarówno ożywionym, jak i nieożywionym”
• w najbardziej rozpowszechnionym rozumieniu ekologia jest jedną z dziedzin biologii; definiuje się ją jako naukę, zajmującą się strukturą i funkcjonowaniem organizmów żywych;
• według C.J. Krebsa ekologia jest nauką o zależnościach decydujących o liczebności i rozmieszczeniu organizmów;
• nowoczesną ekologię datuje się od 1930 r. i łączy z nazwiskiem Karola Eltona; jest ona postrzegana jako nauka o zależnościach między wszystkimi żywymi organizmami: roślinami, zwierzętami, ludźmi a ich środowiskiem życia;

termin ten został po raz pierwszy użyty przez norweskiego filozofa Arne Naessa w 1973 r.; za twórcę tego kierunku uważa się również George’a Sessionsa; istotą głębokiej ekologii jest zasadnicza zmiana stylu życia, uzyskanie specyficznej świadomości i postępowanie według nowej filozofii życia; celem ekologii głębokiej jest zmiana świadomości i sposobu myślenia o przyrodzie i dostrzeżenie łączących nas z nią związków.

dyscyplina zajmująca się wpływem, jaki wywiera usytuowanie jednostek w przestrzeni na rodzaj stosunków między nimi, ich zachowanie i ich cechy. Często jest ona postrzegana jako dziedzina socjologii, pozostająca pod wpływem ekonomii, biologii, nauk politycznych i studiów urbanistycznych.

dyscyplina naukowa, której zadaniem jest badanie związków i zależności ekonomicznych występujących w dziedzinie oświaty.

termin używany do określenia grupy organizmów zamieszkujących pewien obszar geograficzny wraz z tym obszarem; często stosowany do zdefiniowania małej, wyizolowanej części środowiska przyrodniczego lub też całej planety; określenie to po raz pierwszy zostało użyte przez oksfordzkiego ekologa A.G. Tawnsleya w 1934 r. do opisania podstawowej jednostki funkcjonującej w ekologii.

postawa określająca człowieka jako władcę absolutnego, nie będącego częścią przyrody, gdyż stanowi ona kompleks systemów fizycznych będących jego środowiskiem.

typowa dla badań pedagogicznych metoda zbierania danych, opierająca się na dwóch różnych schematach – jeden służy szacowaniu wpływu jednego faktu na inny, drugi weryfikacji opracowanego modelu działania pedagogicznego.

zjawisko polegające na rzeczywistym, dynamicznym rozwoju edukacji, na każdym szczeblu szkolnictwa i wykształcenia od podstawowego poprzez średnie, do akademickiego i pozaszkolnego.

uwolnienie kogoś bądź uwolnienie się od zależności; pojęcie emancypacji pojawiło się w 1908 roku w pedagogice niemieckiej w nawiązaniu do teorii krytycznej w celu nadania pedagogice charakteru emancypacyjnego; pedagogika emancypacyjna postulowała dokonanie krytycznej analizy społecznych założeń teorii wychowania, a zwłaszcza tych zależności i sprzeczności, które hamowały rozwój młodego pokolenia; domagała się m.in. zmian sprzyjających interakcji i porozumieniu a tym samym odnowieniu edukacji.

inaczej drugi pozytywizm; odmiana pozytywizmu, której przedstawiciele bronili tezy mówiącej, że przedmiotem badań naukowych jest „czyste” doświadczenie.

stanowisko przyjmowane przez J. Dewey’a zakładające, że istoty ludzkie stanowią integralną część natury.