Scenariusze ćwiczeń
Wykorzystując oryginalną baśń o wojnie duchów (I. Hunter. Pamięć: fakty i złudzenia. PWN Warszawa 1963 str. 108), przebadaj siedem osób ustnie przekazujących sobie po kolei ten tekst. Nagraj kolejne reprodukcje na dyktafon, a następnie przeanalizujcie je pod kątem zniekształceń powodowanych wyrównywaniem, wyostrzaniem i asymilowaniem.
Badanie interferencji (hamowania)
Przygotuj wraz ze studentami dwie listy przymiotników liczące po 12 - 15 pozycji. Niech to będą przymiotniki rodzaju męskiego w mianowniku liczby pojedynczej. Pierwsza lista (A) będzie się składała z dowolnych przymiotników, druga (B) z ich synonimów np.
A. silny - B. mocny, A. dawny - B. stary itp. (Przy takiej kompozycji list należy oczekiwać dość silnego hamowania.)
Do badania interferencji proaktywnej służy następujący schemat:
Grupa eksperymentalna: Wyuczenie listy A - Wyuczenie listy B - Przerwa - Odtwarzanie listy B
Grupa kontrolna: Wyuczenie listy B - Przerwa - Odtwarzanie listy B
Schemat dla badania interferencji retroaktywnej:
Grupa eksperymentalna: Wyuczenie listy A - Wyuczenie listy B - Przerwa - Odtwarzanie listy A
Grupa kontrolna: Wyuczenie listy A - Przerwa - Odtwarzanie listy A
Efekt interferencji wyrażany jest w procentach obliczanych następująco:
Wyniki Grupy kontrolnej x 100 / Wyniki Grupy eksperymentalnej
Przy okazji prowadzenia tego eksperymentu na materiale zebranym od grup kontrolnych można skontrolować, jaki jest wpływ miejsca w szeregu na zapamiętywanie. W kolejnych reprodukcjach elementy z początku i końca list powinny się pojawiać wcześniej niż środkowe.
Pamięć autobiograficzna
Amnezja wczesnodziecięca jest zjawiskiem od dawna fascynującym psychologów. Według psychoanalityków stanowi ona ochronę przed traumatycznymi przeżyciami z dzieciństwa. Współcześni badacze pamięci autobiograficznej starają się wyjaśnić w sposób mniej dramatyczny dlaczego pierwsze lata naszego życia są sekretem dla nas samych.
Poproś studentów, aby spisali anonimowo swoje najwcześniejsze wspomnienia. Przeanalizujcie je podczas zajęć starając się ustalić, które z nich są autentyczne, a które są odtworzeniami historii opowiadanych przez krewnych i inne bliskie osoby. Cofnijcie się do rozdziału na temat rozwoju dziecka. Niech studenci uwzględnią jak najwięcej z tego, co wiadomo na temat rozwoju uwagi, schematów organizujących wiedzę dziecka o sobie i świecie, reguł myślenia itd. Weźcie także pod uwagę, że macie do czynienia z pierwsza generacją młodych ludzi, których rodzice kręcili amatorskie filmy o swoich dzieciach!
Pytania do dyskusji
- Poproś studentów, aby wyobrazili sobie, że dysponują wyłącznie pamięcią długotrwałą, jak to się dzieje w przypadku wielu starszych osób, zwłaszcza cierpiących na chorobę Altzheimera. Jakie problemy może pociągać za sobą ten typ amnezji? Czy bardzo różnią się one od innej skrajności, czyli "nieustającej wizyty na obcej planecie" w przypadku korzystania z pamięci wyłącznie krótkotrwałej? Wykorzystajcie dane dotyczące przypadku Nicka, zwłaszcza te dotyczące utraty poczucia tożsamości i ciągłości doświadczenia.
- Studenci powinni być świadomi, że tylko połowa tego, czego się uczą może być przechowana w pamięci długotrwałej. Można oczekiwać, że selekcja informacji jest tak zindywidualizowana jak osobiste doświadczenie każdego z nas. Czy jednak określona aktywność studentów odbywająca się w szczególnym okresie ich życia nie wymaga od nich jakiegoś specyficznego stylu posługiwania się pamięcią? Może istnieją wspólne reguły selekcji napływających danych? Jak pozwalają one przeżyć zwykły dzień, a jak sesję egzaminacyjną?
- Niektórzy ludzie posiadają niezwykłe talenty w zakresie zapamiętywania, np. dzięki pewnym technikom mnemonicznym zapamiętują po kilkadziesiąt przypadkowych liczb, inni mają nawet pamięć ejdetyczną. Czy wszystkie chwyty, które mogą polepszyć pamiętanie są tak samo godne polecenia? Czy pamięć ejdetyczna, czyli nieproporcjonalne wydłużenie pamięci sensorycznej, jest to skarb, czy balast?
Copyright © 1992 by Pearson Education. Wszelkie prawa zastrzeżone. Materiały z książki Philipa Zimbardo, Psychology and Life, 13th Edition, wydanej przez Allyn and Bacon, Boston, Massachusetts, USA nie mogą być publikowane i redystrybuowane bez pisemnej zgody.
