Rozdział 24.
ANALIZA ŚRODOWISKA MIĘDZYNARODOWEGO
Cechą wymiany międzynarodowej jest to, że prowadzona jest między co najmniej dwoma krajami, których środowiska są względem siebie obce i podatne na zmiany. Analiza środowiska międzynarodowego polega na porównywaniu elementów makro- i mikrośrodowisk poszczególnych krajów oraz określeniu cech wspólnych i odmiennych. Wymiana międzynarodowa uzależniona jest w znacznym stopniu od ustroju społeczno-gospodarczego i zaangażowania rządu w działalność gospodarczą, obowiązujących praw administracyjnych i przepisów regulujących działalność gospodarczą, od stabilności politycznej, przynależności krajów do ugrupowań gospodarczych oraz od obowiązujących przepisów prawa międzynarodowego.
W świetle analizy sytuacji politycznej i prawnej, kraje można klasyfikować przyjmując za kryteria: restrykcje stosowane w stosunku do działalności obcych przedsiębiorstw, ograniczenia względem importu oraz stabilność polityczną. Polityka wymiany międzynarodowej jest częścią polityki gospodarczej rządów i reguluje takie kwestie, jak kurs waluty, stopa procentowa, polityka cen, polityka kredytowa, polityka importowa i eksportowa oraz bariery handlowe. Cena nominalna produktu eksportowanego lub importowanego zależy od kursu wymiany waluty krajowej na walutę obcą. Polityka kredytowa wpływa pośrednio na ogólny poziom cen. Stopa procentowa decyduje o cenie uzyskania kredytów i oprocentowaniu oszczędności.
Rząd wpływa bezpośrednio na poziom cen w wymianie międzynarodowej za pomocą środków: taryfowych, parataryfowych i pozataryfowych. Z punktu widzenia kierunku ruchu produktów rozróżnia się cła przywozowe i cła wywozowe. Cła spełniają następujące funkcje: ochronną, protekcyjną, prohibicyjną, fiskalną i regulującą bilans płatniczy. Cła mogą być nakładane w dwojaki sposób: jako procent od wartości produktu i jako kwota nakładana na jednostkę miary danego produktu. Środki parataryfowe obejmują podatki importowe, czyli dodatkowe opłaty za produkty importowane po ich ocleniu. Środki pozataryfowe są to administracyjne limity dopuszczalnej wielkości importu, które przybierają najczęściej postać kontyngentów. Embargo polega na całkowitym przerwaniu albo zawieszeniu importu produktu z danego kraju lub zakazie eksportu produktu do danego kraju. Transakcje wzajemnie uwarunkowane występują w formie wiązanej, barterowej i kompensacyjnej. Administracyjna polityka antyimportowa jest to zbiór biurokratycznych przepisów utrudniających import.
Polityka popierania eksportu polega na akcjach propagandowych rządu, zmierzających do przekonania ludności innych krajów o przyjaźni i doskonałej jakości produktów pochodzących z własnego kraju, oraz stosowaniu bodźców ekonomicznych sprzyjających rozwojowi eksportu. Bodźce ekonomiczne łączą się z okresową dewaluacją kursu waluty oraz stosowaniem subwencji. Stan równowagi pomiędzy eksportem a importem znajduje syntetyczny obraz w bilansie handlu zagranicznego i w bilansie płatniczym kraju. Analiza opłacalności eksportu polega na rozpatrywaniu relacji kosztów produkcji i działalności marketingowej do osiąganych zysków. Eksport produktu staje się uzasadniony, gdy ludność kraju docelowego dysponuje odpowiednią siłą nabywczą do zakupu importowanych produktów. Powszechnie stosowanym miernikiem dochodów ludności jest produkt krajowy brutto.
Analiza środowiska społeczno-gospodarczego kraju obcego prowadzona jest na podstawie oceny: sytuacji gospodarczej, potencjału gospodarczego, postępu technicznego i ekonomicznego oraz rozwoju społecznego. Postęp techniczny wyraża się poprzez stan rozwoju nauki i poziom technologii oraz skalę zastosowania dorobku badawczego w rolnictwie, przemyśle, transporcie, handlu, usługach i komunikacji. Postęp ekonomiczny przejawia się w rozwoju nauk społecznych oraz skali zastosowania dorobku tych nauk w systemie zarządzania gospodarką narodową, w życiu politycznym, organizacji społeczeństwa i rządzeniu krajem.
Kultura każdego kraju odzwierciedla normy życia społecznego i stanowi punkt odniesienia do akceptowania określonego zachowania obcokrajowców. Kulturę wyraża się poprzez: język, religię, filozofię polityki, filozofię gospodarowania, edukację, estetykę i strukturę społeczeństwa.
Gęstość zaludnienia i rozmieszenie ludności są jednymi z podstawowych wskaźników uwzględnianych w analizie rynku obcego kraju. Analiza cech środowiska geograficznego pozwala lepiej poznać sposoby zaspokajania potrzeb przez ludność danego kraju.
Przyczynami niepowodzeń w wymianie międzynarodowej są najczęściej: brak przygotowania pracowników do prowadzenia marketingu międzynarodowego, niedobór wiedzy, a przede wszystkim niezrozumienie wpływu środowiska na wymianę międzynarodową. Międzynarodowe badania marketingowe służą do rozpoznania rynków zagranicznych pod względem atrakcyjności, wyboru sposobów pozyskiwania przychylności nabywców, ustalania cen na produkty, wyboru kanału dystrybucji i form promocji oraz poznania sposobów ominięcia barier handlowych. Wyniki międzynarodowych badań marketingowych służą do projektowania i wdrażania marketingu mix. Większość międzynarodowych badań marketingowych rozpoczyna się od zebrania i analizy wtórnych materiałów źródłowych, które są na ogół łatwiej dostępne. Źródła pierwotne mogą natomiast dostarczyć bardziej wartościowych (wiarygodnych i ścisłych) informacji o potrzebach, preferencjach, kulturze i przekroju socjalnym nabywców.
Jedną z tendencji rozwoju świata na przełomie XX i XI wieku jest przyspieszenie dążenia do międzynarodowej integracji gospodarczej. Integracja gospodarcza występuje najczęściej w pięciu formach: obszaru wolnego handlu, unii celnej, wspólnego rynku, unii ekonomicznej i unii politycznej. Trendy rozwoju gospodarki kapitalistycznej, przynależność do CEFTA i przygotowania Polski do wejścia do Unii Europejskiej stwarzają nowe problemy w wymianie międzynarodowej.
W świetle analizy sytuacji politycznej i prawnej, kraje można klasyfikować przyjmując za kryteria: restrykcje stosowane w stosunku do działalności obcych przedsiębiorstw, ograniczenia względem importu oraz stabilność polityczną. Polityka wymiany międzynarodowej jest częścią polityki gospodarczej rządów i reguluje takie kwestie, jak kurs waluty, stopa procentowa, polityka cen, polityka kredytowa, polityka importowa i eksportowa oraz bariery handlowe. Cena nominalna produktu eksportowanego lub importowanego zależy od kursu wymiany waluty krajowej na walutę obcą. Polityka kredytowa wpływa pośrednio na ogólny poziom cen. Stopa procentowa decyduje o cenie uzyskania kredytów i oprocentowaniu oszczędności.
Rząd wpływa bezpośrednio na poziom cen w wymianie międzynarodowej za pomocą środków: taryfowych, parataryfowych i pozataryfowych. Z punktu widzenia kierunku ruchu produktów rozróżnia się cła przywozowe i cła wywozowe. Cła spełniają następujące funkcje: ochronną, protekcyjną, prohibicyjną, fiskalną i regulującą bilans płatniczy. Cła mogą być nakładane w dwojaki sposób: jako procent od wartości produktu i jako kwota nakładana na jednostkę miary danego produktu. Środki parataryfowe obejmują podatki importowe, czyli dodatkowe opłaty za produkty importowane po ich ocleniu. Środki pozataryfowe są to administracyjne limity dopuszczalnej wielkości importu, które przybierają najczęściej postać kontyngentów. Embargo polega na całkowitym przerwaniu albo zawieszeniu importu produktu z danego kraju lub zakazie eksportu produktu do danego kraju. Transakcje wzajemnie uwarunkowane występują w formie wiązanej, barterowej i kompensacyjnej. Administracyjna polityka antyimportowa jest to zbiór biurokratycznych przepisów utrudniających import.
Polityka popierania eksportu polega na akcjach propagandowych rządu, zmierzających do przekonania ludności innych krajów o przyjaźni i doskonałej jakości produktów pochodzących z własnego kraju, oraz stosowaniu bodźców ekonomicznych sprzyjających rozwojowi eksportu. Bodźce ekonomiczne łączą się z okresową dewaluacją kursu waluty oraz stosowaniem subwencji. Stan równowagi pomiędzy eksportem a importem znajduje syntetyczny obraz w bilansie handlu zagranicznego i w bilansie płatniczym kraju. Analiza opłacalności eksportu polega na rozpatrywaniu relacji kosztów produkcji i działalności marketingowej do osiąganych zysków. Eksport produktu staje się uzasadniony, gdy ludność kraju docelowego dysponuje odpowiednią siłą nabywczą do zakupu importowanych produktów. Powszechnie stosowanym miernikiem dochodów ludności jest produkt krajowy brutto.
Analiza środowiska społeczno-gospodarczego kraju obcego prowadzona jest na podstawie oceny: sytuacji gospodarczej, potencjału gospodarczego, postępu technicznego i ekonomicznego oraz rozwoju społecznego. Postęp techniczny wyraża się poprzez stan rozwoju nauki i poziom technologii oraz skalę zastosowania dorobku badawczego w rolnictwie, przemyśle, transporcie, handlu, usługach i komunikacji. Postęp ekonomiczny przejawia się w rozwoju nauk społecznych oraz skali zastosowania dorobku tych nauk w systemie zarządzania gospodarką narodową, w życiu politycznym, organizacji społeczeństwa i rządzeniu krajem.
Kultura każdego kraju odzwierciedla normy życia społecznego i stanowi punkt odniesienia do akceptowania określonego zachowania obcokrajowców. Kulturę wyraża się poprzez: język, religię, filozofię polityki, filozofię gospodarowania, edukację, estetykę i strukturę społeczeństwa.
Gęstość zaludnienia i rozmieszenie ludności są jednymi z podstawowych wskaźników uwzględnianych w analizie rynku obcego kraju. Analiza cech środowiska geograficznego pozwala lepiej poznać sposoby zaspokajania potrzeb przez ludność danego kraju.
Przyczynami niepowodzeń w wymianie międzynarodowej są najczęściej: brak przygotowania pracowników do prowadzenia marketingu międzynarodowego, niedobór wiedzy, a przede wszystkim niezrozumienie wpływu środowiska na wymianę międzynarodową. Międzynarodowe badania marketingowe służą do rozpoznania rynków zagranicznych pod względem atrakcyjności, wyboru sposobów pozyskiwania przychylności nabywców, ustalania cen na produkty, wyboru kanału dystrybucji i form promocji oraz poznania sposobów ominięcia barier handlowych. Wyniki międzynarodowych badań marketingowych służą do projektowania i wdrażania marketingu mix. Większość międzynarodowych badań marketingowych rozpoczyna się od zebrania i analizy wtórnych materiałów źródłowych, które są na ogół łatwiej dostępne. Źródła pierwotne mogą natomiast dostarczyć bardziej wartościowych (wiarygodnych i ścisłych) informacji o potrzebach, preferencjach, kulturze i przekroju socjalnym nabywców.
Jedną z tendencji rozwoju świata na przełomie XX i XI wieku jest przyspieszenie dążenia do międzynarodowej integracji gospodarczej. Integracja gospodarcza występuje najczęściej w pięciu formach: obszaru wolnego handlu, unii celnej, wspólnego rynku, unii ekonomicznej i unii politycznej. Trendy rozwoju gospodarki kapitalistycznej, przynależność do CEFTA i przygotowania Polski do wejścia do Unii Europejskiej stwarzają nowe problemy w wymianie międzynarodowej.
