Rozdział 14
Rozumienie ludzkiej osobowości
Nauczyciel wychowania technicznego oczekuje, że mały Tomek zbuduje domek dla ptaków. Z twoich badań wynika, że Tomek ma niski wskaźnik poczucia własnej skuteczności. Na tej podstawie nasuwa ci się przypuszczenie, że Tomek NIE:
będzie umiał zbudować domku
będzie chciał zbudować domku
wierzy, że może zbudować domek
rozumie projektu budowy domku
Przez większość swego życia Beata prześladowana jest przez głębokie poczucie nieadekwatności. Nieważne, za co się bierze, zawsze kończy z poczuciem, że wypadła gorzej od innych osób. Problem Beaty wydaje się najbardziej zrozumiały w kategoriach teorii osobowości:
Carla Junga
Hansa Eysencka
Josepha Breuera
Alfreda Adlera
Wyobraź sobie sztukę, której osoby reprezentują poszczególne aspekty struktury osobowości według Freuda. Która z poniższych kwestii najlepiej pasuje do Ego?
"Chcę tego teraz!"
"Musisz poczekać."
"To jest karygodne."
"Nie obchodzą mnie koszty."
Twoim zamiarem jest napisanie psychobiografii gwiazdy muzyki pop - Madonny. Jako zwolennik humanistycznego podejścia do osobowości będziesz opisywał wydarzenia z jej życia jako:
tryumf jej id nad superego
przejawy archetypów z jej nieświadomości zbiorowej
dążenie do samorealizacji
efekty wzajemnego determinizmu
Mała Ania bawi się piłką plażową w salonie. Piłka potrąca ulubioną lampę mamy. Lampa spada i tłucze się. Kiedy zjawia się matka, Ania zostaje ukarana za bawienie się piłką w mieszkaniu. Równocześnie matka przypomina dziewczynce o tym, że ją kocha. Taka strategia wychowawcza stosuje się do sugestii:
Carla Junga
Carla Rogersa
Rollo Maya
Abrahama Maslowa
Który z trzech wymiarów osobowości wyodrębnionych przez Eysencka NIE pojawia się w składzie Wielkiej Piątki?
Psychotyzm
Ekstrawersja
Przyjazność
Neurotyzm
Rozmawiasz z koleżanką z grupy o przygotowaniach do egzaminu, który będziecie zdawać za godzinę. Która z wypowiedzi możesz zinterpretować jako samoutrudnianie?
Uczyłam się bardzo dużo, ale ciągle nie jestem pewna czy pójdzie mi dobrze.
Boję się, że test będzie trudny.
Myślę, że tym razem będzie lepiej niż poprzednio.
Wczoraj nie uczyłam się wcale, ponieważ musiałam zająć się siostrą, która właśnie złożyła mi wizytę.
Helena wraca z pracy do domu wściekła, ponieważ szef zwrócił jej uwagę na brak sumienności. Zastaje dwójkę swoich dzieci przy oglądaniu telewizji. Robi im awanturę z powodu lenistwa i niedbalstwa i każe natychmiast zabrać się do odrabiania lekcji. Jej zachowanie może być zinterpretowane jako przejaw działania jednego z poniższych mechanizmów obronnych:
przemieszczenie
zaprzeczanie rzeczywistości
formowanie reakcji przeciwnych
regresja
Większość przyjaciół Jurka uważa go za osobę cichą i nieśmiałą. Wszyscy byli zdziwieni, kiedy się okazało, że zwycięsko przeszedł przesłuchanie i otrzymał główną rolę w szkolnym przedstawieniu. Fakt ten ilustruje:
działanie mechanizmu zaprzeczania rzeczywistości
paradoks spójności
zwiększanie poczucia własnej wartości
uczenie się obserwacyjne
Poznawcza teoria społecznego uczenia się Bandury NIE zawiera pojęcia:
determinizmu wzajemnego
uczenia się obserwacyjnego
poczucia własnej skuteczności
wartości osobistych
