Najważniejsze terminy

następne »
znajdź termin     
aktywizm

jedna z głównych idei pedagogiki Nowego Wychowania.

herbartyzm

kierunek dydaktyczny zapoczątkowany przez J.F. Herbarta; Herbart, Johann Friedrich (ur. 4 V 1776, zm. 11 VIII 1841) niemiecki pedagog, psycholog i filozof. Stworzył system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii: etyka umożliwiła mu wyznaczenie celów wychowania, psychologia – środków. Za główny cel wychowania uważał ukształtowanie moralnego charakteru, za główne środki – wyrobienie karności i nauczanie wychowujące. Szczególnie duży wpływ wywarł Herbart na rozwój dydaktyki. Uczenie się traktował jako gromadzenie wyobrażeń (mas apercepcyjnych, czyli treści świadomości człowieka ukształtowane przez nagromadzoną wiedzę i doświadczenie, wywierająca wpływ na nowe spostrzeżenia), ich kojarzenie i systematyzowanie. Na analizie tego procesu oparł teorię stopni formalnych wszelkiego nauczania, obejmujących jasność, kojarzenie, systematyzowanie i metodyczne stosowanie wiedzy. Zapoczątkowany przez Herbarta kierunek dydaktyczny miał wielu kontynuatorów, do najgłośniejszych należeli: T. Ziller, W. Rein, O. Willmann.

humanizm

(łac. humanus – ludzki), wykształcenie humanistyczne, termin humanitas oznaczał u Rzymian oparty na pierwiastkach czysto ludzkich wszechstronny rozwój wszystkich sił człowieka. Przyjmując go za główne hasło Odrodzenia, rzecznicy humanizmu przeciwstawiali się średniowiecznemu feudalizmowi i dogmatyzmowi, a zarazem głosili idee wolności i swobodnego rozwoju człowieka, wyzwalania go z wszelkich przesądów oraz pobudzania umysłu ludzkiego do samodzielnych badań nad człowiekiem. Hasła humanizmu odżyły w postaci XIX-wiecznego neohumanizmu, głównie rozwiniętego w Niemczech, gdzie próbowano oprzeć na nich edukację szkolną. Ukształtowane na podstawach neohumanistycznych wykształcenie opierano na kulturze antycznej, która – wraz z nauczaniem języków greckiego i łacińskiego – stanowiła główną treść programową elitarnego gimnazjum klasycznego. Jego wielkim orędownikiem był W. Humboldt.

kształcenie

pojęcie, które uzyskało w Nowym Wychowaniu zupełnie nową wykładnię w porównaniu z tradycją herbartyzmu. E. Spranger – uczeń Diltheya – rozumiał przez proces kształcenia „żywe i nieustannie wzrastające wchłanianie obiektywnych wartości, które mają związek z rozwojem duchowym jednostki, w celu wytworzenia zamkniętej osobowości zdolnej do obiektywnych czynności i posiadającej pełnię świadomego samopoczucia”.

metoda psychograficzna

metoda polegająca na wielostronnym opisie właściwości psychofizycznych i warunków zewnętrznych, decydujących o określonym ukształtowaniu osobowości.

naturalizm

koncepcja wychowania, zwana też natywizmem, pajdocentryzmem lub teorią swobodnego wychowania, polegająca na utożsamianiu procesu wychowania jednostki z dostosowaniem się wychowawcy do toku jej naturalnego, spontanicznego rozwoju. Najskrajniej naturalizm pedagogiczny pojmowali twórcy swobodnego wychowania: J.J. Rousseau i L. Tołstoj, którzy głosili hasła negatywnego wychowania, czyli rezygnacji z oddziaływania pedagogicznego i pozostawienia dzieciom pełnej swobody. Mniej skrajni przedstawiciele, np. J.A. Komeński czy J.H. Pestalozzi, zakładali, że skuteczność działalności wychowawczo-dydaktycznej wzrasta w miarę jak nawiązuje się do „natury” dziecka i postępuje w sposób zgodny z prawami natury.

nowa szkoła, szkoła twórcza, pedagogika reform

warianty nazwy Nowego Wychowania używane w Europie.

Nowe Wychowanie

międzynarodowy ruch pedagogiczny zmierzający do odnowienia szkoły i wychowania; w krajach Europy Zachodniej nosił on miano nowego wychowania, w Niemczech – pedagogiki reformy, w USA – progresywizmu. W Polsce nowe wychowanie zyskało szczególną popularność w latach 1921-1939, nie straciło jednak swego znaczenia do czasów współczesnych, głównie dzięki pracom i poczynaniom eksperymentalnym – O. Decroly’ego, C. Freineta, R. Cousineta czy A. Ferriere’a. Przedstawiciele tego ruchu głosili hasła „szkoły aktywnej” czy szkoły „na miarę dziecka”, wychowującej „do życia przez życie”. Według D. Dryndy Nowe Wychowanie to ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły i radykalnej zmiany w wychowaniu.

obiektywizm pedagogiczny

jeden z członów charakterystycznej dla Nowego Wychowania dychotomii; był skłonny uwzględnić w ograniczonym wymiarze element urabiania i przymusu jako dialektyczny składnik dorastania do podmiotowej autonomii. Obiektywizm pedagogiczny umieszczał wychowanie w tym, co relatywnie lub uniwersalnie trwałe, tzn. szukał podstaw wychowania w więzi społecznej lub w świecie idealnych wartości.

pajdocentryzm

(gr. pais – dziecko, łac. centrum – środek), kierunek pedagogiczny, zgodnie z którym dziecku przyznaje się centralną pozycję w procesach edukacji; pogląd ten opiera się na przekonaniu o względnej doskonałości jego zadatków wrodzonych. Z tego względu pajdocentryzm traktuje wychowanie jako samą tylko opiekę nad samorzutnym rozwojem dziecka, do którego należy dostosować programy, metody i organizację pracy dydaktyczno-wychowawczej. Jednocześnie w pajdocentryzmie wyraźnie nie docenia się roli nauczyciela i społecznych uwarunkowań edukacji.

pedagogika eksperymentalna

termin zaproponowany przez E. Meumanna w pracy Wykłady o pedagogice eksperymentalnej (1911). W przeciwieństwie do historycznej pedagogiki filozoficznej oraz rozwijającej się w tym samym czasie filozofii i pedagogiki neokantowskiej, według E. Meumanna pedagogika eksperymentalna wolna jest od jakichkolwiek spekulacji, jest obiektywna i niezależna od politycznych, społecznych czy religijnych wpływów.

pedologia

dziedzina badań, która rozwijała się równolegle z rozwojem psychologii eksperymentalnej; jej zakres obejmował – według autorytatywnego stwierdzenia Meumanna – wszystko, co dotyczyło natury dziecka, a zatem zarówno jego życia fizycznego, jak i duchowego oraz wzajemnych powiązań i uwarunkowań obu tych czynników. Badania pedologii koncentrowały się wokół problematyki rozwoju, indywidualności i zależności od czynników otoczenia naturalnego i społecznego oraz wokół granic wydajności pracy, wnosząc wiele spostrzeżeń dotyczących kwestii zmęczenia i aktywizowania ucznia, których nie dostrzegała szkoła tradycyjna.

następne »

Teraz do 20% taniej w Księgarni PWN

Pedagogika. T. 1-2
Pedagogika. T. 1-2cena juz od 63,80zamów
Podstawy ekonomii
Podstawy ekonomiicena juz od 47,90zamów
Podstawy fizyki. T. 1-5
Podstawy fizyki. T. 1-5cena juz od 219,60zamów

Pedagogika. T. 1-2

Pod red. Z. Kwiecińskiego i B. Śliwerskiego

Podręcznik przedstawia prądy i kierunki współczesnej pedagogiki, metody badań, związek teorii z praktyką, współczesne teorie wychowania, wprowadza w zagadnienia socjalizacji młodego pokolenia, inspiruje do twórczej refleksji nad wychowaniem i kształceniem.

więcej »

Materiały dla studentów

Tu znajdziesz materiały, które pomogą opanować materiał z podręcznika pod red. Z. Kwiecińskiego i B. Śliwerskiego Pedagogika. T. 1-2 i przygotować się do egzaminu.

więcej »

Materiały dla wykładowców

Tu znajdziesz materiały, które pomogą w przygotowaniu wykładów i ćwiczeń opartych na podręczniku pod red. Z. Kwiecińskiego i B. Śliwerskiego Pedagogika. T. 1-2.

więcej »

Copyright © 1997-2024 Wydawnictwo Naukowe PWN SA
infolinia: 0 801 33 33 88