nurt konserwatywny pedagogiki amerykańskiej XX w. zwracający się w akademickim modelu kształcenia ku przyszłości i sięgający do realizmu i idealizmu.

złożone zjawisko, przejawiające się na trzech poziomach: transracjonalnym, racjonalnym, subracjonalnym.

model wewnętrznie złożony. Widoczne są tu wpływy neoprogresywizmu, rekonceptualizmu, rekonstrukcjonizmu; szkoła zaangażowana jest w zmianę społeczną i stanowi miejsce akulturacji, lokalny punkt oporu.

model oparty na podstawach progresywistycznych i humanistycznych, przywiązuje dużą wagę do rozwoju poznawczego wspieranego czynnikami społecznymi; uczenie się w szkole ceniącej refleksyjność ma charakter funkcjonalny; opiera się na aktualnej aktywności dzieci, ujętej w elastyczne ramy organizacyjne w postaci bloków czy tematów wiodących; ważną rolę pełni tu język, który oprócz nośnika informacji, środka wyrażania siebie służy integrowaniu treści.

wywodzi się z orientacji psychologicznej podejmującej kwestię ludzkich możliwości; edukacja w tym modelu polega na wspieraniu niezależności uczniów oraz prowadzenia ich do pełnej akceptacji siebie i innych; od nauczycieli wymaga się pomagania uczniom w radzeniu sobie z własnymi potrzebami i problemami oraz traktowania ich jako indywidualności, kierującej się swoistym dla siebie postępowaniem i kontrolującej własne uczenie się.

atrybut „pedagogiki klasy” oparty na przekazie kontroli stopnia opanowania materiału.

najstarsza forma nauczania; do jej walorów zalicza się możliwości pełnej indywidualizacji treści, czasu i metod nauczania, natomiast do jej wad niską efektywność oraz znikomy poziom uwzględniania kontekstu społecznego.

kierunek pedagogiki amerykańskiej XX w. odwołujący się do przeszłości oraz formułujący cele edukacji w kategoriach kształtowania człowieka racjonalnego i wydobywania prawdy uniwersalnej przez staranne kształcenie intelektu; oparty na założeniach realizmu.

jeden z głównych kierunków pedagogiki amerykańskiej XX w., osadzony w pragmatyzmie, stanowiący podstawę rozmaitych nowych kierunków: edukacji humanistycznej, refleksyjnej czy radykalnej reformy szkoły; jednomyślny w oporze wobec autorytaryzmu nauczyciela i opierania nauczania na pamięciowym opanowaniu wiedzy; ruch progresywistyczny w warunkach amerykańskich znany był pod hasłem „powrotu do podstaw”.

twórcze rozwinięcie idei zmiany świata dzięki edukacji angażującej się w jego sprawy i postrzeganie nauczycieli jako awangardy nowego ładu społecznego; formułuje on „pedagogikę dla uciśnionych” traktującą dialog między uczniami i dorosłymi pragnącymi zmian jako drogę do osiągnięcia krytycznego okresu transformacji.

określany mianem „amerykańskiej filozofii kryzysu”, wnosi sprzeciw wobec idei neutralności szkoły i żądanie przyznania nauczycielom i uczniom prawa do opowiadania się za czymś, okazywania stronniczości wynikającej z rozumowania i wiedzy.

skuteczna zmiana dotychczasowej kultury szkoły ze statecznej na kulturę aktywną i współpracującą.