Rozszerzony spis treści
Część 2. Rozdział 1. Szkoła wspomagająca rozwój (Bogusława Dorota Gołębniak)
- Między adaptacją a emancypacją. Szkoła XX wieku
- Przesunięcie progresywistyczne
- Modele szkoły współczesnej
- W kierunku szkoły jako organizacji uczącej się
Typy szkół współczesnych (według Ivona K. Daviesa)
Próby uelastycznienia systemu klasowo-lekcyjnego
(źródło: podręcznik, strona 103)
| Autor | C. Washburne |
|---|---|
| Miejsce powstania | Winnetka (dzielnica Chicago) |
| Charakterystyka | Wyróżnia się przedmioty obowiązkowe, realizowane w ramach zajęć przedpołudniowych, których treści każdy uczeń musi opanować w dowolnym czasie poprzez pracę, jednostkową i grupową, oraz grupę przedmiotów realizowanych po południu w ramach grup zainteresowań |
| Autor | H. Parkhurst |
|---|---|
| Miejsce powstania | Dalton (USA, stan Massachusetts) |
| Charakterystyka | Całoroczny plan nauczania jest podzielony na miesięczne zadania (opatrzone instrukcją i wskazówkami metodycznymi). Uczniowie mają całkowitą swobodę w wyborze zajęć i czasu pracy, muszą jedynie wypełnić „kontrakt”. Do dyspozycji pozostawia im się pracownie przedmiotowe i konsultacje przebywających w nich nauczycieli. Nauczyciel prowadzi raz w tygodniu zajęcia z całą klasą oraz sprawdza wykonanie indywidualnych zadań |
| Autor | P. Petersen |
|---|---|
| Miejsce powstania | Wprowadzony w latach 1912-1920; Jena (od 1924 r.); rozpowszechniony w Niemczech i Holandii |
| Charakterystyka | Szkoła ma charakter wspólnoty życia i pracy wzorowanej na rodzinie. Nie ma tu podziału na klasy i przedmioty nauczania. Uczniowie tworzą dwie wspólnoty obejmujące po trzy roczniki. Corocznie najstarszy rocznik grupy pierwszej wchodzi do grupy wyższej, stając się tam rocznikiem najmłodszym. Do wspólnot należą też nauczyciele i rodzice. Wychowanie zajmuje prymarne, wobec nauczania, miejsce. Nauczanie opiera się na opracowywaniu kolejnych tematów |
Modele współczesnej szkoły
| Podstawy filozoficzne | Perenializm, esencjalizm (idealizm, realizm) |
|---|---|
| Ideologia edukacyjna | Transmisja kultury |
| Ideologia polityczna/ program polityczny/ kontekst polityczny | Konserwatyzm |
| Koncepcja rzeczywistości | Statyczne, modernizujące się społeczeństwo opiera się na niezmiennych wartościach i zasadach |
| Rola szkoły w społeczeństwie | Szkoły są głównymi instytucjami edukującymi (socjalizującymi) dorastające pokolenia |
| Cele edukacji szkolnej | Ukształtowanie człowieka racjonalnego i wydobycie prawd uniwersalnych przez staranne kształcenie intelektu. Urabianie charakteru ważnym narzędziem rozwijania moralności i duchowości |
| Status szkoły | „Świątynia” wiedzy i wartości uniwersalnych |
| Istota uczenia się | Przyswajanie, modelowanie zachowań |
| Program nauczania | Centralnie określony, jednakowy dla wszystkich uczniów program typu „kolekcja” (wiadomości zebrane w przedmiotach nauczania) W centrum uwagi znajdują się treści przedmiotowe z takich dziedzin wiedzy, jak: język, literatura, historia, matematyka, przedmioty przyrodnicze |
| Nauczanie | Przekaz i pobudzanie sił umysłowych uczniów Metody podające (wykład, pogadanka, prezentacja, objaśnienia) Kierowanie dyskusją |
| Status nauczyciela | Urzędnik państwowy (lub rządu lokalnego) |
| Typ profesjonalizmu nauczyciela | Nauczyciel, mistrz, technolog, przedstawiciel dyscypliny akademickiej |
| Styl pedagogiczny | Kierowniczy |
| Podstawy filozoficzne | Progresywizm (pragmatyzm) |
|---|---|
| Ideologia edukacyjna | Romantyczność |
| Ideologia polityczna/ program polityczny/ kontekst polityczny | Neoliberalizm |
| Koncepcja rzeczywistości | Dynamiczna; rzeczywistość (także społeczna) podlega nieustannej zmianie |
| Rola szkoły w społeczeństwie | Szkoła wspomaga edukację rodzinną; rozwój i samospełnienie jednostki przynosi korzyści społeczeństwu |
| Cele edukacji szkolnej | Samoaktualizacja i wspomaganie demokracji |
| Status szkoły | Miejsce wspomagania rozwoju/samoaktualizowania |
| Istota uczenia się | Stawanie się sobą (rozwój zaufania do siebie samego i samoakceptacji) Trening współpracy z innymi |
| Program nauczania | W pełni indywidualizowany, dostosowany do potrzeb edukacyjnych każdego ucznia, program typu „integracja” Treści pełnią rolę drugoplanową (największą wagę przywiązuje się do procesu uczenia się) |
| Nauczanie | Facylitacja (ułatwianie) – tworzenie atmosfery szczególnie sprzyjającej rozwojowi ucznia, konstruktywnym zmianom w jego zachowaniu, osobowości |
| Status nauczyciela | Niezależny profesjonalista |
| Typ profesjonalizmu nauczyciela | Nauczyciel-terapeuta |
| Styl pedagogiczny | Terapeutyczny |
| Podstawy filozoficzne | Progresywizm (pragmatyzm) |
|---|---|
| Ideologia edukacyjna | Emancypacja |
| Ideologia polityczna/ program polityczny/ kontekst polityczny | Neoliberalizm i neokonserwatyzm |
| Koncepcja rzeczywistości | Dynamiczna; świat człowieka podlega coraz bardziej gwałtownym zmianom |
| Rola szkoły w społeczeństwie | Szkoła wspomaga całościowy rozwój jednostki, a dzięki uczeniu we współpracy przygotowuje ją do życia w demokracji |
| Cele edukacji szkolnej | Wspomaganie całościowego uczenia się; rozwój kompetencji komunikacyjno-interpretacyjnych |
| Status szkoły | Miejsce wspomagania rozwoju/nabywania kompetencji komunikacyjno-twórczych |
| Istota uczenia się | Uzyskiwanie osobistego rozumienia (interaktywne nadawanie sensu nowo spotykanym informacjom) |
| Program nauczania | Program typu „integracja” – bloki, ścieżki, tematy wiodące (czynnikiem integrującym jest język traktowany jako medium komunikacji i instrument myślenia) Znaczny margines swobody wyboru treści i metody pracy przez ucznia/uczniów negocjujących znaczenia w małych grupach (wolność w ramach) |
| Nauczanie | Złożoność roli (diagnoza poziomu rozwoju, organizacja sytuacji zadaniowych, stymulujących refleksyjne korzystanie z języka jako narzędzia uczenia się, monitorowanie postępów, rozmawianie o rezultatach i sposobach dochodzenia do nich z uczniami i ich rodzicami) wymaga jednoczesnego pełnienia roli menedżera, facylitatora, koordynatora, audytorium |
| Status nauczyciela | Niezależny profesjonalista |
| Typ profesjonalizmu nauczyciela | Refleksyjny praktyk, nauczyciel badacz-w-działaniu, improwizator |
| Styl pedagogiczny | Negocjacyjny |
| Podstawy filozoficzne | Rekonstrukcjonizm, rekonceptualizm, neopragmatyzm |
|---|---|
| Ideologia edukacyjna | Emancypacja |
| Ideologia polityczna/ program polityczny/ kontekst polityczny | Neomarksizm, teologia wyzwolenia, ruch feministyczny |
| Koncepcja rzeczywistości | Dynamiczna; gwałtownie zmieniająca się rzeczywistość umożliwia aktywnym jednostkom włączanie się w proces transformacji celem nadania mu bardziej sprawiedliwego kierunku |
| Rola szkoły w społeczeństwie | Dzięki edukacji można zmienić społeczeństwo (szkoła zaangażowana w zmianę społeczną) |
| Cele edukacji szkolnej | Nabywanie kompetencji interpretacyjno-krytycznych umożliwiających opieranie się uwiedzeniom kultury globalnej, czynienie świata bardziej sprawiedliwym (wychowanie dla zmian i reformy społecznej) |
| Status szkoły | Miejsce akulturacji, lokalny punkt oporu |
| Istota uczenia się | Społeczne konstruowanie znaczeń |
| Program nauczania | Program typu „integracja” wzbogacony o treści społeczne, polityczne, lingwistyczne, sztukę, estetykę, wykraczający w realizacji poza mury szkolne Akcent nie tyle na treści czy metodę pracy, ile na jaźń, samowiedzę, samoświadomość |
| Nauczanie | Energetyzowanie, angażowanie na rzecz lokalnych projektów |
| Status nauczyciela | „Agent” zmiany |
| Typ profesjonalizmu nauczyciela | Radykalny pedagog, transformatywny intelektualista |
| Styl pedagogiczny | Wyzwalający |
