Najważniejsze terminy
- efekt adiaforyzacji
ustawianie pewnych typów działań lub pewnych obiektów, na jakie działania się kierują, jako moralnie neutralnych i nie podlegających ocenie w kategoriach moralnych.
- idea równouprawnienia
typ relacji wychowawca – wychowanek, który wyraża się w odrzuceniu przez pedagogów despotycznego rygoru na rzecz wzajemnego porozumiewania się, współdziałania, wspólnego uzgadniania ważnych dla obu stron spraw, zaufania do dziecka, do jego rozsądku i umiejętności w stosunkach interpersonalnych między dzieckiem a wychowawcą; pewna relacja między teorią i praktyką, między myśleniem i działaniem.
- metanoia
dokonanie przewrotu mentalnego w dominującej wizji świata społecznego.
- Nowe wychowanie
koncepcja, której istotą jest poszukiwanie gwarancji dla ludzkiej, a nade wszystko dziecięcej wolności i dla sensu ludzkiego życia.
- pajdocentryzm
kierunek w pedagogice przyznający dziecku centralne miejsce w procesie wychowawczym, sprowadzający wychowanie do opieki nad naturalnym, samorzutnym jego rozwojem, oparty na przekonaniu o decydującej roli dla rozwoju człowieka jego zadatków wrodzonych.
- pedagogika Janusza Korczaka
typ liberalnej, rodzimej refleksji o wychowaniu, ufundowanej na idei sumienia i autoodpowiedzialności; stanowi typ myślenia o tym, jak pedagodzy powinni postępować wobec wychowanków, by nie naruszyć ich prawa do wolności i do godnego życia.
- pedagogizm
utopijna postawa pedagogów wobec dzieci, przejawiająca się przekonaniem o wszechwładnym na nich wpływie, o uniwersalnej mocy sprawczej wychowania przy jednoczesnym lekceważeniu odkrytych przez naukę praw rozwoju jednostkowego i społecznego.
- prawa dziecka
prawa, o przestrzeganie których upominał się Janusz Korczak; trzy zasadnicze prawa to: prawo dziecka do śmierci, prawo dziecka do dnia dzisiejszego, prawo dziecka, by było tym, czym jest.