Najważniejsze terminy

znajdź termin

antropocentryzm

podejście, które zakłada, iż człowiek znajduje się w centrum wszechświata i wszelkie inne byty są mu w sposób naturalne podległe; człowiek ma prawo do nieograniczonego korzystania z wszelkich zasobów naturalnych i wykorzystywania pozostałych elementów przyrody na swoje potrzeby.

bioregionalizm

jego istotą jest promowanie jedności między środowiskiem a zamieszkującymi je ludźmi; idea bioregionalizmu wzywa do ponownego naniesienia mapy (i wytyczenia granic geograficznych) społeczności, stanów i narodów zgodnie z granicami systemów ekologicznych.

ekocentryzm

(zaprzeczenie antropocentryzmu); postuluje poszanowanie wszelkiego życia na ziemi; nauka i technika, służące dotąd panowaniu człowieka nad przyrodą, mają być przekształcone w narzędzia jej ochrony.

ekofilozofia

zwana również filozofią ekologiczną lub filozofią nadziei; jej podstawą jest system wartości ekologicznych skoncentrowanych wokół takich problemów jak: troska o przyrodę, szacunek wobec Ziemi i organizmów ją zamieszkujących, sprawiedliwość, działanie na rzecz pokoju, tolerancja oraz współdziałanie na rzecz ochrony życia.

ekologia

• (z jęz. grec. oikos – dom, domostwo, miejsce zamieszkania, środowisko); termin ten po raz pierwszy został użyty przez Ernesta Haechela w 1869 r. dla określenia nauki, której przedmiotem zainteresowania jest „całokształt oddziaływań między organizmami i ich środowiskiem, zarówno ożywionym, jak i nieożywionym”
• w najbardziej rozpowszechnionym rozumieniu ekologia jest jedną z dziedzin biologii; definiuje się ją jako naukę, zajmującą się strukturą i funkcjonowaniem organizmów żywych;
• według C.J. Krebsa ekologia jest nauką o zależnościach decydujących o liczebności i rozmieszczeniu organizmów;
• nowoczesną ekologię datuje się od 1930 r. i łączy z nazwiskiem Karola Eltona; jest ona postrzegana jako nauka o zależnościach między wszystkimi żywymi organizmami: roślinami, zwierzętami, ludźmi a ich środowiskiem życia;

ekologia głęboka

termin ten został po raz pierwszy użyty przez norweskiego filozofa Arne Naessa w 1973 r.; za twórcę tego kierunku uważa się również George’a Sessionsa; istotą głębokiej ekologii jest zasadnicza zmiana stylu życia, uzyskanie specyficznej świadomości i postępowanie według nowej filozofii życia; celem ekologii głębokiej jest zmiana świadomości i sposobu myślenia o przyrodzie i dostrzeżenie łączących nas z nią związków.

ekologia społeczna

dyscyplina zajmująca się wpływem, jaki wywiera usytuowanie jednostek w przestrzeni na rodzaj stosunków między nimi, ich zachowanie i ich cechy. Często jest ona postrzegana jako dziedzina socjologii, pozostająca pod wpływem ekonomii, biologii, nauk politycznych i studiów urbanistycznych.

ekosystem

termin używany do określenia grupy organizmów zamieszkujących pewien obszar geograficzny wraz z tym obszarem; często stosowany do zdefiniowania małej, wyizolowanej części środowiska przyrodniczego lub też całej planety; określenie to po raz pierwszy zostało użyte przez oksfordzkiego ekologa A.G. Tawnsleya w 1934 r. do opisania podstawowej jednostki funkcjonującej w ekologii.

ekskluzjonizm

postawa określająca człowieka jako władcę absolutnego, nie będącego częścią przyrody, gdyż stanowi ona kompleks systemów fizycznych będących jego środowiskiem.

etyka ekologiczna

zwana również ekoetyką, zajmuje się odpowiedzią na pytanie o właściwe, a więc moralne postępowanie człowieka wobec przyrody; za jej prekursorów możemy uznać św. Franciszka z Asyżu, Albera Schweitzera i Aldo Leopolda.

idea biocentryzmu

idea zakładająca, że wszystkie organizmy mają taką samą wartość, w związku z czym powinny mieć równe prawa; w koncepcji biocentrycznej twierdzi się, że natura ma wrodzone, nieodłączne i wewnętrzne wartości, które nie powinny w żaden sposób podlegać ludzkim potrzebom; w praktyce biocentryzm oznacza rezygnację z polowań, rybołówstwa, hodowania zwierząt w celach żywnościowych, a także zachęca do wegetarianizmu.

podejście ekofeministyczne (ekofeminizm)

narodziło się w 1974 r.; swoją nazwę zawdzięcza Francuzce Françoise d’Eaubonne; u jego źródeł istniało pragnienie dokonania przez kobiety „ekologicznej rewolucji”, która miała na celu uratowanie Ziemi i przedefiniowanie relacji między płciami.