Najważniejsze terminy

znajdź termin

badania komparatystyczne

inaczej: badania porównawcze.

empiryzm logiczny

inaczej neopozytywizm; jedna z odmian empiryzmu metodologicznego; empiryzm połączony z pozytywizmem, a później z ewolucjonizmem; według niego twierdzenia są sensowne tylko wtedy, gdy poddają się weryfikacji za pomocą kryteriów logicznych oraz przez doświadczenie.

fenomenografia

rodzaj podejścia fenomenologicznego w badaniach humanistycznych, będącego swoistym studium jakościowo różnych sposobów doświadczania, rozumienia przez osoby rozmaitych zjawisk; procedura badawcza polega na zwróceniu się ku badaniu codziennego oglądu zjawisk oraz ich konceptualizacji; podstawowymi danymi empirycznymi dla badacza są zgromadzone przez niego „potoczne opisy rzeczywistości” osób badanych, które następnie poddaje on interpretacji, by odkryć ich istotę i intencjonalność.

hermeneutyka

dyscyplina zajmująca się krytycznym badaniem, objaśnianiem i wewnętrzną interpretacją źródeł pisanych w celu ustalenia ich prawidłowego tekstu i właściwego sensu; może być rozumiana jako: 1) metoda interpretacji (rozumienia) ludzkich wytworów występujących poza psychiką, przeciwstawiana obiektywnej analizie zjawisk przyrodniczych (W. Dilthey); 2) refleksja filozoficzna dotycząca wszelkich form ekspresji, np. mitów, symboli religijnych, dzieł sztuki (P. Ricouer); 3) analiza rozumienia egzystencji jako swoistego sposobu bycia człowieka w świecie (M. Heidegger, H.G. Gadamer).

metateoria wychowania

teoria posługująca się „metajęzykiem” i zajmująca się badaniem i opisywaniem innych teorii wychowania; jest ona opisującą (deskryoptywną), wartościującą (krytyczną) i normatywną teorią każdego systemu twierdzeń o wychowaniu, dysponującą kryteriami, zasadami czy normami do badania różnych teorii wychowania, by analizować ich postacie, a także ograniczenia i zalety.

postmodernizm

prąd umysłowy (intelektualny), dla którego punktem wyjścia jest rozbicie globalnego modelu uzasadniającego poszczególne teorie wychowania w ich metanarracjach.

strukturalizm genetyczny

inaczej metoda historyczna; zbiorcza nazwa różnych kierunków w humanistyce współczesnej, zajmujących się analizą struktury badanych zjawisk.

uniwersalizm

jeden z projektów metateoretycznego podejścia do nauk o wychowaniu, będący próbą ich metodologicznej integracji, zbudowania ich metodologicznej lub/i epistemologicznej jedności.

uniwersalna filozofia życia

filozofia, której zasadniczą cechą jest rezygnacja z apriorycznych, negatywnych osądów badanych (porównywanych) teorii wychowania.