Zadania do wykonania

1. Sięgnij do książki Bogdana Suchodolskiego Trzy pedagogiki (Warszawa 1970). Zapoznaj się z przedstawionymi w niej typami myślenia pedagogicznego: pedagogiką kształcenia osobowości, pedagogiką przygotowania do życia, pedagogiką systemu powszechnego kształcenia. Zwróć szczególną uwagę na ten ostatni typ. Scharakteryzuj na tej podstawie cechujące XX wiek „eksplozje oświatowe” i „kryzysy edukacyjne”, o których wspomina Stefan Wołoszyn.
2. Według Stefana Wołoszyna „jednolity ustrój szkolny powinna znamionować przede wszystkim nie tylko formalna (przewidziana przez odpowiednie ustawy), lecz i faktyczna powszechność dostępu dla wszystkich do szkół wszelkich typów i szczebli” (s. 156). Przeanalizuj funkcjonowanie polskiego systemu edukacji pod tym kątem. Czy zapewnia on równość startu i równość szans oświatowych dla wszystkich obywateli?
3. Porównaj systemy edukacyjne tworzone w Polsce:
   • po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku (II Rzeczypospolita),
   • po II wojnie światowej (Polska Rzeczpospolita Ludowa),
   • po transformacji ustrojowej 1989 roku (III Rzeczypospolita).
   Dokonując porównania uwzględnij akty prawne regulujące funkcjonowanie systemów edukacyjnych w tych trzech okresach.
4. Zapoznaj się z książką Ivana Illicha Społeczeństwo bez szkoły (Warszawa 1976). Na ile aktualne są stawiane w niej zarzuty, według których szkoła jest przymusowa, uczy „na świadectwa”, realizuje narzucone jej programy nauczania, dzieli i grupuje dzieci według wieku, jest strukturą zhierarchizowaną, zbudowaną od góry w dół, z uczniami na dole.
5. Stefan Wołoszyn kończy rozdział poświęcony oświacie i wychowaniu w XX wieku pytaniem: „Jakie przesłanie wynika z historycznego przeglądu »osiągnięć i porażek«, pozytywnych i negatywnych tradycji wychowawczo-oświatowych?” (s. 180). Spróbuj sformułować takie przesłanie. Jaki jest „bilans otwarcia” dla edukacji w XXI wieku?