Cele nauczania

Po zapoznaniu się z treścią tego rozdziału student powinien umieć:

1. zdefiniować termin „paradygmat”, określić czym jest paradygmat w odniesieniu do pedagogiki;
2. wyjaśnić dlaczego opisanie paradygmatów pedagogiki wymaga uprzedniego odwołania się do paradygmatów nauk społecznych;
3. wymienić pytania stanowiące przesłanki wyjaśniania zjawisk społecznych, składające się na paradygmaty nauk społecznych;
4. wskazać różnicę pomiędzy nominalizmem a realizmem (skrajne stanowiska ontologiczne przyjmowane na poziomie pytań o naturę bytu);
5. wskazać różnicę pomiędzy woluntaryzmem a determinizmem (zasadnicze stanowiska przyjmowane w odpowiedzi na pytanie o naturę człowieka);
6. wskazać różnicę pomiędzy zasadami stopniowej regulacji i radykalnej zmiany (dwa stanowiska sformułowane w odpowiedzi na pytanie: jak zmienia się społeczeństwo?);
7. wymienić podstawowe paradygmaty nauk społecznych i przedstawić ich podstawowe założenia;
8. scharakteryzować pajdocentryzm i didaskalocentryzm jako zasadnicze tendencje budowania teorii edukacji, które ukształtowały się w tradycji myśli pedagogicznej;
9. rozróżnić dwie wersje pajdocentryzmu: humanistyczną i interpretatywistyczną;
10. rozróżnić dwie odmiany didaskalocentryzmu (w wersji paradygmatu strukturalistycznego i paradygmatu funkcjonalistycznego);
11. wskazać nurty pedagogiki, które mieszczą się w ramach poszczególnych wersji pajdocentryzmu i didaskalocentryzmu;
12. zdefiniować znaczenie pojęcia „wychowanie” w każdym z paradygmatów pedagogiki;
13. określić kierunek ewolucji tożsamości pedagogiki w Polsce po roku 1989;
14. scharakteryzować tożsamość współczesnej pedagogiki w kategoriach ciągłości i zmienności.