Najważniejsze terminy

		następne »
znajdź termin

Collegium Nobilium

inaczej kolegium dla szlachty założone w 1740 r. w Warszawie przez pijara Stanisława Konarskiego.

empiryzm

kierunek filozoficzny głoszący, że źródłem wszelkiej wiedzy jest doświadczenie; w pedagogice John Locke głosił słynną zasadę, że umysł dziecka jest czystą kartą (łac. tabula rasa).

encyklopedyści

ruch najbardziej światłych umysłów epoki oświecenia; nazywali oni siebie Stowarzyszeniem Ludzi Nauki; w latach 1751-1765 wydali 17 tomów zakrojonej z ogromnym rozmachem Encyklopedii albo Słownika rozumowanego nauk, sztuk i rzemiosł.

filantropiści

przyjaciele ludzkości, głosili hasło „oświecenia użytecznego” oraz potrzebę „wychowania naturalnego” (nawiązując do twórczości J.J. Rousseau); propagowali także nauczanie szkolne urozmaicone zabawami, wycieczkami, zajęciami w ogrodzie, ponadto kształtowali w wychowankach potrzebę pielęgnowania zdrowia i rozwoju fizycznego.

fizjokratyzm

ruch i doktryna jednocześnie, jego twórcą był François Quesnay, który głosił pogląd, że źródłem bogactwa jest przede wszystkim rolnictwo i produkcja rolna, dlatego oświecanie ludu leży w dobrze rozumianym interesie państwa.

gentleman

ideał wychowania nakreślony przez Johna Locke’a w Myślach o wychowaniu, według Stefana Wołoszyna gentleman Locke’a ma przejawiać elegancję w zachowaniu się w salonie oraz dzielność i umiejętności w sprawach wojskowych i w służbie publicznej dla kraju.

janseniści

grupa opierająca się na poglądach religijnych teologa Corneliusa Jansena i filozofii Kartezjusza; wiodła spory z Kościołem katolickim, głównie jezuitami, na temat prawdziwej religijności, surowych zasad moralnych, nauki oraz kształtu i celu wychowania.

Komisja Edukacji Narodowej

powołana do życia przez Sejm Rzeczypospolitej 14 października 1773 roku pierwsza w Europie magistratura szkolna, nie podlegająca żadnemu ministerstwu, lecz zależna wprost od Sejmu; większość jej członków stanowili najbardziej światli mężowie ówczesnej Polski.

krytycyzm

nurt filozoficzny, ograniczający naukowe roszczenia maksymalistyczne do stwierdzeń raczej minimalistycznych, lecz pewnych; w oświeceniu głównym przedstawicielem krytycyzmu był Immanuel Kant.

kształcenie formalne

teoria dydaktyczna, sformułowana przez Johanna Mathiasa Gesnera (niemieckiego myśliciela przełomu pedagogiki oświecenia i neohumanizmu), zalecająca przede wszystkim kształcenie funkcji, sprawności poznawczych, postaw i uczuć moralnych; rugująca, a przynajmniej odsuwająca na plan dalszy obowiązujące wcześniej „podawanie wiedzy do zapamiętania”.

obowiązek szkolny

inaczej obowiązek posyłania dzieci do szkoły, wprowadził go Fryderyk Wilhelm II w 1783 r. opublikowanym wówczas Regulaminem początkowych szkół wiejskich.

pietyzm

(łac. pietas – miłość należna rodzicom, ojczyźnie; pobożność, miłosierdzie), ruch, który powstał na gruncie luteranizmu i propagował „czynną miłość bliźniego”; w dziedzinie wychowania miało się to wyrażać m.in. kształceniem realnym.

następne »