Projektowanie procesów

Zawartość rozdziału

Siódmy rozdział podręcznika został poświęcony projektowaniu procesów, przedstawia istotę projektowania procesów, zasady i podstawowe narzędzia używane w projektowaniu procesów wytwórczych i usługowych. Załączony przykład analizy procesów operacyjnych banku pokazuje praktyczne wykorzystanie narzędzi projektowych w rozwiązywaniu praktycznego problemu optymalizacji działań operacyjnych.

Definicja planowania procesów

Planowanie procesów wiąże się z podjęciem decyzji o rodzaju produkcji. Pozwala na szczegółowy opis operacji potrzebny do wytwarzania produktów. Jego celem jest osiągnięcie najwyższej możliwej w danych warunkach wydajności.

Rodzaje procesów produkcyjnych

Analizując procesy produkcyjne, można wyróżnić kilka podstawowych typów działań wytwórczych, z których każdy ma inną charakterystykę kosztów, czasu wprowadzania zmian itp. Poniżej wymieniono podstawowe typy produkcji:

• Produkcja jednostkowa – pojedynczy produkt (np. budowa domu);
• Produkcja małoseryjna – praca rzemieślnicza polegająca na wytwarzaniu kilku podobnych produktów;
• Produkcja seryjna – pozwalająca na wytwarzanie dużych serii powtarzalnych produktów;
• Produkcja masowa - oznacza wytwarzanie dużej liczby identycznych produktów;
• Produkcja ciągła – to np. rafinacja ropy naftowej czy produkcja papieru.

Produkcja małoseryjna

Produkcja małoseryjna jest wykorzystywana zazwyczaj w niewielkich uniwersalnych warsztatach rzemieślniczych, w których pojawiają się różne zamówienia na niewielkie partie produktów. Zazwyczaj maszyny i urządzenia mają stałe rozmieszczenie, natomiast produkty są przemieszczane w zależności od charakterystyki wyrobu.

Taka produkcja charakteryzuje się niską wydajnością, oferując w zamian możliwość szybkiej zmiany asortymentu produkcji.

Rys. 7.1. Produkcja małoseryjna – przemieszczanie produktu w czasie produkcji następuje w zależności od wymaganych operacji (podręcznik, s. 187)

Produkcja masowa

Ten typ produkcji jest wykorzystywany w wytwarzaniu dużej liczby powtarzalnych produktów; charakteryzuje się wysoką wydajnością i małą elastycznością.

Zmiana produktu najczęściej wymaga zmiany ustawienia maszyn.

Rys. 7.2. Produkcja masowa z wyposażeniem ustawionym w linię produkcyjną (podręcznik, s. 188)

Zróżnicowanie produktów i wielkość produkcji

Przedstawiona macierz zawiera charakterystykę typu produkcji w zależności od wielkości produkcji i zróżnicowania produktów.

Rys. 7.3. Typy produkcji oraz wiążące się z nimi zróżnicowanie produktów i wielkość produkcji (podręcznik, s. 190)

Typ produkcji i związane z nim koszty

Przedstawiony rysunek (podręcznik, s. 195, rys. 7.6) zawiera przykładowe linie kosztów związanych z różnym typem produkcji.

Jak widać, produkcja masowa jest opłacalna dopiero w przypadku popytu przewyższającego 30 tys. sztuk.

Automatyzacja produkcji

Podobnie jak typ produkcji, również typ wykorzystywanej automatyzacji zależy od wielkości produkcji:

• Sztywna automatyzacja – jest odpowiednia do masowej, rzadko zmienianej produkcji;
• Elastyczna automatyzacja – jest odpowiednia do dużych partii produkcyjnych, często ulegających zmianie.

W ramach elastycznej automatyzacji wyróżniamy:

• obrabiarki sterowane numerycznie,
• obrabiarki sterowane komputerowo,
• systemy produkcyjne wspomagane komputerowo,
• komputerowo zintegrowane wytwarzanie.

Więcej szczegółów w podręczniku.

Analiza procesów

Jednym z prostszych sposobów wizualizacji i analizy procesu jest sporządzenie jego diagramu. W zależności od potrzeb na diagramie można zamieścić jedynie kolejność operacji lub wzbogacić go o lokalizację przestrzenną i wykonawców zadań.

Rys. 7.10. Nieformalny schemat procesu (podręcznik, s. 209)

Analiza czynności równoległych

Wykorzystanie zasobów zazwyczaj odbywa się równolegle. Analiza czynności równoległych pozwala na wykrycie rezerw i przegrupowanie zasobów tak, aby czas bezproduktywny najcenniejszych zasobów był jak najkrótszy.

Przerwa w pracy maszynistki spowodowana oczekiwaniem na wydruk:

Wskazówki dla prowadzącego zajęcia

W ramach siódmego rozdziału należy zwrócić uwagę na:

1. Wagę projektowania procesów i jego wpływ na ponoszone w przyszłości koszty;
2. Zależność kosztów typu produkcji od wielkości popytu;
3. Zależność typu automatyzacji od planowanej produkcji i częstości zmian;
4. Znaczenie analizy procesów.

Przykłady

Zamieszczone w dalszej części rozdziału przykłady firm stanowią uzupełnienie opisów przypadków zamieszczonych w podręczniku.

Celem prezentacji dodatkowych kazusów jest uaktualnienie opisów zawartych w podręczniku, jak również przedstawienie firm bliższych polskiemu Czytelnikowi.