Prognozowanie popytu

Zawartość rozdziału

• Znaczenie prognozowania
• Metody prognostyczne
• Proste regresji
• Szeregi czasowe
• Sezonowość i trend

Znaczenie i miejsce prognoz w organizacji

Prognozowanie stanowi jeden z kluczowych elementów zarządzania organizacją. Prognozowanie popytu ma istotne znaczenie dla określenia zdolności wytwórczych, a tym samym określenia metod wytwarzania czy świadczenia usług, liczby zatrudnionych, poziomu kosztów itd. Prognozy stanowią istotny element podejmowania decyzji - to na ich podstawie menedżerowie wybierają drogę, którą będzie podążać organizacja.

6.1. Miejsce prognoz w procesie podejmowania decyzji (podręcznik, s. 147)

Metody prognozowania

Metody prognozowania możemy klasyfikować ze względu na okres prognozowania na długo-, średnio- i krótkoterminowe, jak również ze względu na sposób realizacji.

Metody projekcyjne są oparte na modelu przeszłych zdarzeń, metody przyczynowe są oparte na analizach przyczyn i ich skutków. Odkrywając związek wydajności pracy z zasadami premiowania, możemy dość skutecznie ocenić przyszłą wydajność na podstawie zastosowanych premii.

6.2. Metody prognozowania: ilościowe i jakościowe (podręcznik, s. 148)

Prognozowanie subiektywne

Najprostszą metodą prognozowania jest subiektywny osąd dokonany przez menedżera na podstawie zebranych doświadczeń oraz dodatkowych informacji i wyciąganie na ich podstawie wniosków co do przyszłych zdarzeń. Ta metoda prognozowania może być skuteczna w mało skomplikowanym i stabilnym otoczeniu. Do najczęściej stosowanych podejść subiektywnych należą: intuicja osobista, dyskusje panelowe, metoda delficka, analogie historyczne. W złożonej organizacji, działającej na różnych rynkach, metody subiektywne rzadko się jednak sprawdzają.

6.3. Schemat powstawania prognoz jakościowych (podręcznik, s. 149)

Szeregi czasowe

Szeregi czasowe są seriami obserwacji dokonywanymi w równych odstępach czasu. Miesięczna sprzedaż, koszt dnia pracy, produkcja tygodniowa są przykładami szeregów czasowych.

Rozpatrując szeregi czasowe, należy mieć na uwadze główny trend i nakładające się na niego zakłócenia. Zakłócenia można oceniać na podstawie średnich błędów – więcej informacji na ten temat znajduje się w podręczniku.

6.4. Najpopularniejsze szeregi czasowe: a) stały, b) o trendzie rosnącym, c) sezonowy (podręcznik, s. 154)

6.5. Zakłócenia nakładające się na podstawowy trend (podręcznik, s. 155)

Regresja liniowa

Regresja liniowa jest przykładem prognozy przyczynowej, w której poszukuje się związku lub przyczyny, jakie można wykorzystać w prognozie.

Regresja liniowa wskazuje na prosty związek zmiennej niezależnej (opisującej) i zmiennej zależnej (opisywanej).

Oczywiście rzeczywiste zdarzenia nie muszą idealnie "siedzieć" na prostej regresji. Stopień dopasowania wyników do prostej określa między innymi współczynnik korelacji.

6.6. Liniowe relacje między zmiennymi (podręcznik, s. 157)

Współczynnik korelacji

Więcej na temat współczynników określających stopień dopasowania prognozy do wartości rzeczywistych można znaleźć w podręczniku. Poniższy rysunek obrazuje różne współczynniki korelacji.

Rys. 6.9. Współczynnik korelacji (podręcznik, s. 161)

Prognozowanie projekcyjne

Prognozowanie przyczynowe można uznać za zewnętrzne, ponieważ bada wpływ zewnętrznych czynników na interesujące nas zjawisko. Natomiast prognozowanie projekcyjne jest wewnętrzne, ponieważ ignoruje wpływ innych danych, koncentrując się na historycznych informacjach. W podręczniku opisano cztery metody należące do tego typu prognoz:

1. Średnie arytmetyczne,
2. Średnie ruchome,
3. Aproksymacja wykładnicza,
4. Model sezonowości i trendu.

Rys. 6.19. Wykres popytu sezonowego (podręcznik, s. 173)

Wskazówki dla prowadzącego zajęcia

W ramach szóstego rozdziału należy zwrócić uwagę na:

• Wagę i zakres prognozowania, obszary wykorzystania prognoz dotyczących popytu;
• Różnorodność metod prognozowania - wykorzystanie wybranej metody zależy od kosztów i wagi decyzji podejmowanych na podstawie tychże prognoz;
• Metody oceny skuteczności prognozowania.

Przykłady

Zamieszczone w dalszej części rozdziału przykłady firm stanowią uzupełnienie opisów przypadków zamieszczonych w podręczniku.

Celem prezentacji dodatkowych kazusów jest uaktualnienie opisów zawartych w podręczniku, jak również przedstawienie firm bliższych polskiemu Czytelnikowi.