układ nerwowy autonomiczny
układ nerwowy autonomiczny, układ nerwowy wegetatywny, część układu nerwowego kręgowców odpowiedzialna na kontrolę czynności narządów wewnętrznych; na u. n. a. składają się zhierarchizowane ośrodki autonomiczne w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (nadrzędne zlokalizowane są w → podwzgórzu), obwodowe zwoje autonomiczne oraz nerwy czuciowe i ruchowe, dzielone na nerwy współczulne i przywspółczulne (→ układ nerwowy współczulny, → układ nerwowy przywspółczulny), cechą charakterystyczną obwodowych dróg ruchowych jest ich dwuneuronowa struktura (pierwszy neuron zlokalizowany jest w ośrodku na terenie ośrodkowego układu nerwowego, drugi w obrębie obwodowego zwoju autonomicznego współczulnego lub przywspółczulnego); każdy z narządów wewnętrznych unerwiany jest zwykle jednocześnie przez nerw współczulny i przywspółczulny, których impulsy inicjują przeciwstawne funkcje narządu (unerwienie antagonistyczne); u. n. a. można również wydzielić w obrębie układu nerwowego bezkręgowców, jako część układu nerwowego kontrolującą czynności narządów wewnętrznych.
