determinacja płci
determinacja płci, procesy prowadzące do wykształcenia osobników męskich i żeńskich u organizmów rozdzielnopłciowych; istnieją dwa rodzaje determinacji płci – d. p. genetyczna, związana z obecnością → chromosomów płci, i d. p. środowiskowa, wywołana działaniem czynników środowiska; działanie odpowiednich genów znajdujących się w chromosomach płci prowadzi do powstania płci żeńskiej lub męskiej; u człowieka płeć żeńska warunkowana jest obecnością dwóch chromosomów X, męska – chromosomów X i Y (ten typ d. p. występuje u wielu innych gatunków ssaków, owadów i roślin; u niektórych gatunków zwierząt, np. motyli i ptaków, jest układ odwrotny, u innych, np. pluskiew i koników polnych, układ XX u samic i X0 u samców; u muszki owocowej (Drosophila) płeć zależy od stosunku liczby chromosomów X do autosomów; u żądłówek (pszczoły) osobniki partenogenetyczne, haploidalne są samcami, a powstające z zapłodnionych jaj – samicami; środowiskowa d. p. występuje np. u żółwi i niektórych krokodyli, kórych płeć nie jest od początku zdeterminowana, a temperatura, w której rozwijają się jaja, powoduje powstanie samców lub samic; u szczetnicy (Bonellia) larwy nie są płciowo zdeterminowane, przyczepiając się do samicy stają się samcami, wolno żyjące – samicami; o płci decydują w takich sytuacjach hormony.
