ciałko żółte
ciałko żółte, gruczoł dokrewny w obrębie jajnika, który powstaje po → owulacji z pękniętego pęcherzyka jajnikowego dojrzałego (dawniej pęcherzyka Graafa), w czasie → cyklu płciowego u ssaków, zbudowany z części komórek pęcherzykowych (folikularnych) oraz komórek osłonki pęcherzyka; rozwój i czas trwania c. ż. zależą od losu uwolnionej w czasie owulacji komórki jajowej – w przypadku braku zapłodnienia powstaje c. ż. menstruacyjne (miesiączkowe, rzekome), stosunkowo szybko zanikające, jeżeli następuje zapłodnienie, tworzy się c. ż. ciążowe; w czasie rozwoju c. ż. w wyniku działania → hormonu luteinizującego (LH), komórki pęcherzykowe przekształcają się w komórki luteinowe właściwe (komórki luteinowe warstwy ziarnistej), które wytwarzają hormon → progesteron, natomiast komórki warstwy wewnętrznej osłonki zamieniają się w komórki paraluteinowe (komórki luteinowe osłonkowe), prawdopodobnie wydzielające → estrogeny; komórki c. ż. menstruacyjnego ulegają zwyrodnieniu tłuszczowemu, a c. ż. przekształca się w ciałko białawe; komórki c. ż. ciążowego wydzielają większe ilości progesteronu, jak również estrogeny i relaksynę.
